Διαπόρι Λήμνου

Το λιμανάκι στο Διαπόρι

Το Διαπόρι είναι ο ισθμός που ενώνει τη χερσόνησο του Φακού με την υπόλοιπη Λήμνο. Σε αυτόν υπάρχει ένα μικρό ψαροχώρι, επίνειο του χωριού Τσιμάνδρια. Διοικητικά ανήκει στον Δήμο Λήμνου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου (πρόγραμμα Καλλικράτης).

Από το 1999 έως το 2010 σύμφωνα με την τότε διοικητική διαίρεση της Ελλάδας ανήκε στο δημοτικό διαμέρισμα Τσαμαδιάς του Δήμου Νέας Κούταλης. Παλαιότερα ανήκε στον νομό Λέσβου.

Όνομα - Θέση

Το Διαπόρι φέρει μια ξεκάθαρα αρχαιοελληνική ονομασία: «δια + πόρος: πέρασμα, δίοδος». Βρίσκεται σε ένα στενό, αμμώδη ισθμό, πλάτους 400-800 μέτρων, ο οποίος συνδέει την ορεινή χερσόνησο του Φακού με την υπόλοιπη Λήμνο. Στις δυο ακτές του ισθμού σχηματίζονται τα λιμάνια: του Κοντιά στα δυτικά και του Διαπορίου στα ανατολικά προς τον κόλπο του Μούδρου.

Το 1785 στο χάρτη του Choiseul-Gouffier το δυτικό λιμάνι αναφέρεται ως Port Saint Antoine (λιμάνι "Αγίου Αντωνίου") και στη χερσόνησο του Φακού σημειώνεται το "Mt. Saint Antoine" (βουνό "Άγιος Αντώνιος"). Η ονομασία του βουνού επεκτάθηκε στον κόλπο του Μούδρου και τελικά ως Άγιος Αντώνιος επικράτησε να σημειώνεται το λιμάνι του Μούδρου στους γαλλικούς χάρτες, όπως αναφέρουν οι Villoison (1785) και Lacroix (1848). Προφανώς, το αγιώνυμο προήλθε από ομώνυμο ναό, άγνωστο σήμερα. Το 1321 αναφέρεται ένας ναός του Αγ. Αντωνίου σε άγνωστη θέση, ενώ σήμερα υπάρχει ομώνυμο εξωκλήσι στη θέση "Σέλινο" Τσιμανδρίων.

Ιστορικά στοιχεία

Μπορούμε να υποθέσουμε ότι το πλάτος του ισθμού δεν ήταν πάντα τόσο μεγάλο και ο Φακός ήταν κάποτε νησί. Και τούτο διότι το έδαφος είναι χαμηλό και κατά ένα ποσοστό έχει δημιουργηθεί από τις προσχώσεις χειμάρρων. Υπάρχει μια αμφιλεγόμενη αναφορά του Ρόδιου σοφιστή Νικόστρατου, που έζησε το 2ο αιώνα μ.Χ., πως ο Φακός ήταν νησί με κάστρο. Επίσης, σε ένα χάρτη επισφαλούς χρονολόγησης, που συνοδεύει το έργο του Bouondelmonti (1418), έχουμε αναφορά του Φακού ως νησί με την ονομασία S. Antoyne (Άγιος Αντώνιος). Ο Φακός σημειώνεται ως νησάκι και σε χάρτη του 1588, που συνόδευε την τρίτη έκδοση του βιβλίου του Belon.

Ο ισθμός του Διαπορίου φάνταζε τόσο ευάλωτος ώστε το 1785 ο Choiseul-Gouffier έριξε την ιδέα να κοπεί με διώρυγα ώστε να συνδεθούν οι κόλποι του Μούδρου και του Κοντιά.

Νεότερη εποχή

Κοντά στο Διαπόρι, στην ακτή Βουρλίδια του κόλπου του Μούδρου, έγινε στις 8 Οκτωβρίου 1912 η απόβαση των ελληνικών στρατευμάτων που απελευθέρωσαν τη Λήμνο. Τους Έλληνες στρατιώτες υποδέχτηκαν οι κάτοικοι των κοντινών χωριών Κοντιάς και Τσιμάνδρια με επικεφαλής τον παπά-Κώστα Αρετό και τους καθοδήγησαν προς τη λαγκαδιά Βαθύ, από όπου προχώρησαν προς την πρωτεύουσα Κάστρο απελευθερώνοντας το νησί.

Το 1924 αναφέρεται πως εγκαταστάθηκαν σε κτήματα στο Διαπόρι λίγες οικογένειες προσφύγων από την Τένεδο, που κρίθηκαν ανεπιθύμητες από τους Τούρκους.

Το 1944 αποβιβάστηκε στο Διαπόρι τμήμα του Ιερού Λόχου δίνοντας τέλος στη γερμανική κατοχή.

Σήμερα

Το Διαπόρι αποτελεί το επίνειο των Τσιμανδρίων. Σήμερα στο ήσυχο λιμανάκι με τα ψαροκάικα και τα μικρά καρνάγια υπάρχουν όμορφες ψαροταβέρνες και εξελίσσεται σε θερινό τουριστικό προορισμό. Επίσης, η αβαθής λιμνοθάλασσα που αποξηραίνεται το καλοκαίρι αποτελεί αξιόλογο υδροβιότοπο, όπου ξεχειμάζουν φοινικόπτερα, ερωδιοί, χαλκόκοτες, πάπιες κλπ.

Πηγές

• Cdrom Επαρχείου Λήμνου: "Λήμνος αγαπημένη"
• "ΛΗΜΝΟΣ: Ιστορική & Πολιτιστική Κληρονομιά", εκδ. Γ. Κωνσταντέλλης, 2010.